متادون ، عوارض و ترک آن چگونه است؟

متادون چیست؟

متادون یک داروی مخدر است که برای تسکین درد و همچنین به عنوان بخشی از درمان جایگزین مواد مخدر (مانند تریاک، شیره تریاک و هروئین) استفاده می‌شود. این دارو در دسته‌ی آگونیست‌های اوپیوئیدی قرار می‌گیرد، به این معنی که با فعال کردن گیرنده‌های اوپیوئیدی در مغز کار می‌کند. متادون می‌تواند به کاهش تمایل به مصرف مواد مخدر و کاهش عوارض جانبی و علائم ترک، مانند تحریک‌پذیری، تعریق، درد، و حالت تهوع کمک کند.

به دلیل خصوصیات فارماکولوژیک منحصر به فرد متادون، از جمله مدت زمان اثر طولانی‌تر نسبت به دیگر مواد اوپیوئیدی، این دارو برای مدیریت وابستگی طولانی مدت به اوپیوئیدها مناسب است. همچنین، متادون می‌تواند در کنترل دردهای مزمن ناشی از بیماری‌های مختلف کاربرد داشته باشد.

با این حال، استفاده از متادون باید تحت نظارت پزشکی دقیق صورت گیرد زیرا خطر وابستگی، سوء مصرف، و عوارض جانبی جدی مانند مسمومیت و افت تنفسی وجود دارد. بنابراین، تجویز و مصرف این دارو باید با رعایت احتیاط و دقت صورت پذیرد.

استفاده از متادون برای ترک اعتیاد به تریاک و شیره تریاک و هروئین چگونه است؟

استفاده از متادون در ترک اعتیاد به تریاک و شیره تریاک یک رویکرد متداول و تحت نظارت پزشکی است. این روش در قالب برنامه‌های جایگزینی مواد اوپیوئید با هدف کاهش وابستگی و کمک به افراد برای کنار گذاشتن مصرف مواد اعتیادآور و بهبود کیفیت زندگی آنها انجام می‌شود. در ادامه، مراحل و نحوه استفاده از متادون در این فرایند توضیح داده شده است:

۱- ارزیابی اولیه: پزشک یا متخصص اعتیاد ابتدا وضعیت سلامتی فرد، سابقه مصرف مواد و سطح وابستگی او را ارزیابی می‌کند تا تعیین کند که آیا استفاده از متادون برای فرد مناسب است یا خیر.

۲- تعیین دوز شروع: اگر تصمیم بر این شود که متادون گزینه مناسبی برای درمان است، پزشک دوز اولیه متادون را تعیین می‌کند. دوز اولیه بر اساس نیازها و وضعیت فرد تنظیم می‌شود و هدف آن کاهش علائم ترک بدون ایجاد مسمومیت یا افت تنفسی است.

۳- تنظیم دوز: دوز متادون به تدریج و بر اساس پاسخ فرد به درمان تنظیم می‌شود. این فرایند ممکن است چندین هفته طول بکشد. هدف از تنظیم دوز رسیدن به یک سطح پایدار است که در آن فرد بدون تجربه علائم ترک یا اشتیاق شدید برای مصرف مواد، می‌تواند فعالیت‌های روزمره خود را ادامه دهد.

۴- نگهداری: پس از تعیین دوز مناسب، فرد وارد مرحله نگهداری می‌شود. در این مرحله، فرد باید به طور منظم متادون را مصرف کند و در برنامه‌های حمایتی و مشاوره‌ای شرکت کند. این مرحله می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.

۵- کاهش دوز و توقف: در نهایت، برخی از افراد ممکن است تصمیم بگیرند که متادون را کنار بگذارند. این فرایند باید به آرامی و تحت نظر پزشک انجام شود تا از بروز علائم ترک جلوگیری شود.

استفاده از متادون به عنوان بخشی از یک برنامه جامع ترک اعتیاد شامل مشاوره، حمایت گروهی و سایر اقدامات حمایتی، احتمال موفقیت را افزایش می‌دهد.

علائم وابستگی به متادون چگونه است؟

وابستگی به متادون، مانند سایر مواد اوپیوئیدی، می‌تواند هم جنبه‌های فیزیکی و هم روانی داشته باشد. در افرادی که متادون را برای مدت طولانی یا به صورت نادرست مصرف می‌کنند، ممکن است علائم وابستگی ظاهر شود. در ادامه، برخی از علائم شایع وابستگی به متادون آورده شده است:

علائم فیزیکی وابستگی به متادون:

• تحمل: نیاز به مقادیر بیشتری از متادون برای رسیدن به همان اثرات قبلی یا کاهش اثربخشی دوزهای قبلی.
• علائم ترک: بروز علائم ناخوشایند فیزیکی و روانی هنگام کاهش دوز یا قطع مصرف متادون. علائم ترک می‌تواند شامل تعریق، لرز، اضطراب، تهوع، استفراغ، اسهال، دردهای عضلانی و بی‌خوابی باشد.

 علائم روانی وابستگی به متادون:

• اشتیاق شدید به مصرف متادون.
• ادامه مصرف متادون با وجود آگاهی از مشکلات جسمی یا روانی ناشی از آن.
• صرف زمان و انرژی زیاد برای تهیه متادون، مصرف آن یا بهبودی از اثرات آن.
• ناتوانی در کنترل یا کاهش مصرف متادون.

دیگر عوامل:

• کاهش علاقه یا مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، کاری یا تفریحی به دلیل مصرف متادون.
• استفاده از متادون در شرایط خطرناک، مانند رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین.

مهم است که وابستگی به متادون را جدی گرفته و به دنبال کمک حرفه‌ای باشید. درمان می‌تواند شامل کاهش تدریجی دوز متادون تحت نظر پزشک، مشاوره و پشتیبانی روانی، و استفاده از دیگر روش‌های درمانی برای مدیریت علائم وابستگی و ترک باشد.

داروهایی که می توانند جایگزین متادون باشند و اعتیاد آوری کمتری داشته باشند کدامها هستند؟

برای درمان وابستگی به اوپیوئیدها، چندین جایگزین برای متادون وجود دارد که ممکن است اعتیادآوری کمتری داشته باشند و تحت شرایط خاص می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند. در اینجا به چند نمونه از این داروها اشاره می‌کنیم:

۱. بوپرنورفین Buprenorphine

بوپرنورفین یک آگونیست جزئی گیرنده‌های اوپیوئیدی است که می‌تواند برای کمک به درمان وابستگی به اوپیوئیدها استفاده شود. این دارو با فعال کردن گیرنده‌های اوپیوئیدی در مغز، به کاهش تمایل به مصرف مواد و کاهش علائم ترک کمک می‌کند. بوپرنورفین نسبت به متادون احتمال اوردوز کمتری دارد و می‌تواند تحت نظارت پزشک برای درمان در خانه تجویز شود.

۲. نالترکسون Naltrexone

نالترکسون یک آنتاگونیست گیرنده‌های اوپیوئیدی است که با جلوگیری از تاثیرات اوپیوئیدها عمل می‌کند. این دارو برای افرادی که از ترک اوپیوئیدها عبور کرده‌اند و به دنبال حفظ خودداری از مصرف مجدد هستند، مناسب است. نالترکسون به صورت قرص یا تزریق ماهانه قابل دسترس است و اعتیادآور نیست.

۳. سوبوکسون Suboxone

سوبوکسون ترکیبی از بوپرنورفین و نالوکسان است. نالوکسان یک آنتاگونیست اوپیوئید است که احتمال سوء مصرف بوپرنورفین را کاهش می‌دهد. سوبوکسون برای کاهش تمایل به مصرف مواد و کمک به حفظ بیمار در برنامه درمانی وابستگی به اوپیوئیدها طراحی شده است.

۴. مترادون Methadose

گرچه مترادون خود یک گزینه درمانی برای وابستگی به اوپیوئید است، فرمولاسیون‌های جدیدتر و دوزبندی‌های دقیق‌تر می‌توانند به کاهش احتمال سوء مصرف کمک کنند. با این حال، استفاده از مترادون همچنان نیازمند نظارت پزشکی دقیق است.

انتخاب دارو برای جایگزینی متادون بستگی به شرایط خاص هر بیمار، شامل سطح وابستگی، سابقه درمانی و سایر عوامل سلامتی دارد. تصمیم‌گیری در مورد بهترین گزینه درمانی باید توسط یک پزشک متخصص در این زمینه انجام شود.

داروهای گیاهی برای ترک متادون

در بین داروهای گیاهی، محصولاتی وجود دارند که می توانند باعث کاهش و قطع وابستگی به متادون شوند. استفاده از داروهای گیاهی برای کمک به ترک مصرف متادون یا سایر اوپیوئیدها ممکن است به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع در نظر گرفته شود.

برخی افراد ممکن است از داروهای گیاهی به منظور کاهش علائم ترک، افزایش توانایی تحمل استرس و بهبود کیفیت خواب استفاده کنند. در اینجا به برخی از داروها و مکمل‌های گیاهی که ممکن است در این زمینه مورد استفاده قرار گیرند، اشاره می‌کنیم:

جینکو بیلوبا

گفته می‌شود جینکو بیلوبا به بهبود عملکرد مغز و کاهش استرس کمک می‌کند، اما شواهد علمی محدود است و استفاده از آن باید با احتیاط صورت گیرد.

گل راعی  (St. John’s Wort)

گیاه گل راعی به بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب کمک می کند. از گل راعی به عنوان یک داروی گیاهی ضد استرس و افسردگی استفاده می شود. با این حال، این گیاه گاهی اوقات می‌تواند با دیگر داروهایی که برای ترک اعتیاد استفاده می‌شوند، تداخل داشته باشد.

از جمله داروهایی که از گیاه گل راعی تولید شده و برای استفاده در دوران ترک متادون مفید است می توان به قطره هایپیران اشاره کرد.

والرین یا سنبل الطیب  (Valerian Root)

ریشه والرین یا همان سنبل الطیب می تواند  به بهبود خواب و کاهش اضطراب کمک کند. این گیاه به طور سنتی برای درمان بی‌خوابی استفاده می‌شود.

شربت والریان زردبند از جمله داروهایی است که در قالب پکیج ترک اعتیاد درمانگیاه بسیار مورد استقبال قرار گرفته و توانسته است که به بیماران در روند ترک متادون کمک کند.

اما دقت کنید که شربت والریان برای ترک اعتیاد به تنهایی کافی نیست و نباید در این زمینه فریب تبلیغات فضای مجازی را که شربت والریان برای ترک اعتیاد و با قیمتهای بسیار بالا به شما می فروشند را بخورید.

گل ساعتی (Passionflower)

گل ساعتی یکی دیگر از گیاهانی است که ممکن است به کاهش علائم اضطراب و بهبود خواب کمک کند. استفاده از گل ساعتی به عنوان تنظیم کننده خواب بسیار رایج است.

قطره پاسی پی از جمله داروهای گیاهی است که از این گیاه تولید شده و می تواند برای تنظیم خواب در طی دوره ترک متادون کمک کننده باشد.

زعفران

زعفران به عنوان یک ضد افسردگی طبیعی مطرح است و می تواند به بهبود خلق و خو در طی دوره ترک متادون کمک کند. داروهایی همچون سافرومود، از زعفران تولید شده و برای درمان افسردگی و بهبود خلق و خو کاربرد دارند.