درمان کم خونی در بارداری | بررسی علائم، عوارض و برنامه درمانی

درمان کم خونی در بارداری

مقدمه | درمان کم خونی در بارداری

کم خونی یا آنمی یک بیماری شایع است که زنان باردار را در سراسر جهان به دلیل حجم خون و نیاز های تغذیه ای در دوران بارداری تحت تاثیر قرار می دهد. این مشکل ناشی از کاهش تعداد گلبول های قرمز خون یا کاهش سطح هموگلوبین به علت کمبود آهن است. همچنین می‌تواند ناشی از کمبود ویتامین ها، بیماری های مزمن یا اختلالات ژنتیکی نیز باشد. هدف این مقاله بررسی علائم و عوارض و همچنین ارائه دستورالعمل ها و بهترین روش ها برای تشخیص، پیشگیری و درمان کم خونی در بارداری است.

سوالاتی که پس از خواندن این مقاله به پاسخ آنها خواهید رسید:

• کم خونی بارداری چیست و چه علائم و عوارضی دارد؟
• چه راه های پیشگیری برای این مشکل وجود دارد؟
• توصیه های تغذیه ای برای درمان کم خونی در بارداری شامل چه مواردی است؟
• درمان خانگی کم خونی به چه صورت است؟
• چه روش های برای درمان گیاهی کم خونی وجود دارد؟

تشخیص کم خونی بارداری

سازمان جهانی بهداشت (WHO) کم خونی در بارداری را به عنوان غلظت هموگلوبین زیر ۱۱ گرم  تعریف می کند. تشخیص کم خونی معمولاً شامل آزمایش‌ های شمارش کامل خون برای اندازه‌گیری شاخص‌ های گلبول قرمز مانند هماتوکریت، میانگین حجم بدن و میانگین غلظت هموگلوبین بدن می‌شود.

علائم و عوارض کم خونی

هنگامی که یک زن باردار است، کم خونی می تواند پیامد های جدی هم برای مادر و هم برای جنین در حال رشد داشته باشد. علائم کم خونی در بارداری می تواند شامل خستگی، ضعف، رنگ پریدگی، سرگیجه، تنگی نفس و تپش قلب باشد. این علائم می تواند به ویژه در دوران بارداری نگران کننده باشد، زیرا بدن به دلیل رشد جنین در حال حاضر تحت استرس و نیازهای بیشتری قرار دارد. در موارد شدید کم خونی، یک زن باردار ممکن است غش، درد قفسه سینه و افزایش ضربان قلب را نیز تجربه کند.

عوارض کم خونی در بارداری می تواند جدی باشد و هم مادر و هم جنین را تحت تاثیر قرار دهد. برای مادر، کم خونی می تواند خطر زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و افسردگی پس از زایمان را افزایش دهد. همچنین احتمال ابتلا به عفونت ها و عوارض در حین و بعد از زایمان در مادر بیشتر می شود. برای نوزاد، کم خونی در مادر می تواند منجر به افزایش خطر کم وزنی هنگام تولد، زایمان زودرس و حتی مرگ جنین شود. در موارد شدید، منجر به تاخیر در رشد و سایر مشکلات سلامتی شود.

 پیشگیری از کم خونی

مثل همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، پس قبل از بررسی درمان کم خونی در بارداری به موارد پیشگیرانه آن اشاره می‌ کنیم. پیشگیری اولیه شامل رژیم های غذایی سالم غنی از ریز مغذی های ضروری قبل از لقاح و تداوم در طول دوران بارداری می باشد.

یک رژیم غذایی متعادل حاوی گوشت بدون چربی، ماهی، مرغ، لوبیا، عدس، سبزیجات با برگ سبز تیره، غلات کامل، آجیل، دانه ها و غلات غنی شده، دریافت کافی آهن، فولات را تضمین می کند. همچنین ویتامین B12 خطر ابتلا به کم خونی را کاهش می دهد. مطالعات نشان داده است که مصرف پیشگیرانه مکمل آهن خوراکی در کاهش شیوع کم خونی مادر و درمان کم خونی بارداری در مناطقی با نرخ بالای کم خونی موثر است.

قرص فومارات با داشتن ترکیبات مورد نیاز درمان کم خونی بارداری مانند فولیک اسید، ویتامین C، ویتامین B12 و ویتامین B6 گزینه مناسبی برای مصرف به عنوان مکمل رفع کم خونی است.

توصیه های غذایی غنی از آهن:

آهن به عنوان یک پارامتر مهم در درمان کم خونی در بارداری به حساب می آید. آهن هِم از منابع حیوانی بدست می آید و شامل گوشت گاو بدون چربی، مرغ، بوقلمون، میگو، ماهی تن، ساردین، صدف، تخم مرغ و غیره است. همچنین آهن غیر هِم منشاء گیاهی دارد و برای دریافت این آهن می‌ توانید اسفناج، کلم بروکلی، کلم پیچ، کلم، زردآلو، آلو، کشمش و غیره را مصرف کنید.

توصیه های غذایی غنی از فولات:

کمبود فولات در بدن باعث اختلال در تقسیم سلولی و تکثیر به اندازه سلول های خونی می شود.

استفاده از منابع تامین ویتامین B9 یا فولات یک راه درمان گیاهی کم خونی می باشد که منابع آن در ادامه ذکر شده است:

* سبزیجات با برگ سبز تیره: اسفناج، شلغم، کاهو

* حبوبات: لوبیا، نخود، نخود، بادام زمینی، سویا، تخمه آفتابگردان، بادام

* غلات و محصولات نان غنی شده

توصیه های غذایی غنی از ویتامین B12:

مطمئنا یکی از ستون های درمان کم خونی در بارداری، رفع کمبود ویتامین B12 است. این ویتامین یک ماده ضروری برای تولید و سلامت سلول های خونی می باشد و در منابع زیر وجود دارد:

* فرآورده های حیوانی: گوشت، ماهی، لبنیات و تخم مرغ

* غذاهای غنی شده: غلات صبحانه، شیر های گیاهی

این نکته قابل توجه است که فیتات ها، پلی فنول ها، کلسیم و کافئین موجود در برخی غذا ها جذب آهن غیر هم را مهار می کنند. مصرف همزمان این مواد با غذا باعث کاهش فراهمی زیستی آهن می شود. بنابراین، کاهش مصرف مواد حاوی عناصر ذکر ‌شده، جذب کلی آهن را بهبود می بخشد و به درمان کم خونی در بارداری کمک می‌ کند.

رویکرد های درمان کم خونی بارداری

کم خونی خفیف تا متوسط معمولاً به تغییر در رژیم غذایی و همچنین استفاده از مکمل های موثر پاسخ مثبت می دهد. باید توجه داشت که در موارد شدید کم خونی نیز مکمل آهن خوراکی گزینه انتخابی خط اول درمان کم خونی در بارداری باقی می ماند. فریتین سرم یک شاخص برای بررسی سطح آهن در دسترس بدن است که نظارت بر روی آن پس از شش هفته استفاده از مکمل ها یا روش های دیگر درمان کم خونی بارداری، اثربخشی را ارزیابی می کند و تنظیمات برای تغییر دوز را نشان می دهد. در موارد شدید، تجویز داخل وریدی یا عضلانی ممکن است ضروری باشد.

برای بیمارانی که کمبود فولات یا ویتامین B12 تشخیص داده می شود، مکمل های مربوطه در کنار رژیم های جایگزین آهن بسیار مهم است. مکمل فولات بین ۴۰۰ میکروگرم تا ۱ میلی گرم در روز است، در حالی که جایگزینی ویتامین B12 از طریق تزریق ماهیانه عضلانی یا دوز های خوراکی روزانه بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ میکروگرم بسته به شدت و ترجیح بیمار انجام می شود.

درمان خانگی کم خونی و دارو های گیاهی موثر در دوران بارداری

گنجاندن برخی عادات غذایی و روش‌ های طبیعی در برنامه‌ های درمانی می‌تواند اثرات مثبتی را نشان دهد. در اینجا برخی از گزینه های ایمن و طبیعی را که قابل گنجاندن در برنامه درمان کم خونی در بارداری شما هست، بررسی می شود:

گزینه های درمان خانگی کم خونی

رژیم غذایی متراکم از مواد مغذی

همان طور که در قسمت قبل گفته شد با افزایش مصرف غذا های غنی از آهن، به ویژه آن هایی که حاوی آهن هِم قابل جذب هستند که در پروتئین های حیوانی یافت می شود، می توانید کم خونی خود را رفع کنید.

همچنین به عنوان یک مکمل برای تهیه آهن مورد نیاز بدن، کپسول آیرون فورت شامل ۱۰۰ میلی گرم آهن خالص به فرم فروس گلایسین سولفات می باشد که برای جلوگیری و درمان کم خونی فقر آهن قابل مصرف است.

اجتناب از مهارکننده ها

از مصرف قهوه، چای، شراب، نوشیدنی های گازدار، شکلات و غذا های پرکلسیم در عرض دو ساعت پس از خوردن غذای غنی از آهن خودداری کنید زیرا مانع جذب مناسب آهن می شوند.

کنترل وعده غذایی

پرخوری هضم غذا را مختل می کند و مانع استخراج مواد مغذی می شود. در عوض، وعده‌ های غذایی کوچک‌ تر و مکرر را با فاصله یکسان در طول روز انتخاب کنید.

درمان گیاهی کم خونی

تغذیه مناسب توام با مصرف گیاهان دارویی می تواند به رفع آنمی کمک کند. در ادامه با گیاهانی آشنا می شویم که مزایای بالقوه ای را جهت کمک به خون سازی و درمان کم خونی در بارداری نشان داده اند. برخی از این گیاهان عبارتند از:

گزنه

گزنه یک گیاه خوش طعم و کاربردی است که حاوی مقدار زیادی آهن، فولات و ویتامین C است که برای تقویت سیستم ایمنی و افزایش سطح هموگلوبین بسیار مفید است و می تواند گزینه گیاهی مناسبی برای درمان کم خونی در بارداری شما باشد.

نعناع

نعناع حاوی مقادیر قابل توجهی آهن، ویتامین C و آنتی اکسیدان های قوی است که می تواند به افزایش سطح آهن در بدن کمک کند. این گیاه در بسیاری از موارد از جمله درمان گیاهی کم خونی می تواند کمک رسان شما باشد.

زردچوبه

زردچوبه یک گیاه دارویی قدرتمند است که به خاطر خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی خود شناخته شده است. همچنین این گیاه می تواند به افزایش تولید هموگلوبین در بدن و به واسطه آن درمان کم خونی بارداری کمک کند.

سبزیجات تیره

سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم، کرفس و برگ کلم حاوی مقادیر زیادی آهن و فولات هستند که می توانند به رفع کم خونی کمک کنند.

جمع بندی | درمان کم خونی در بارداری

کم خونی یک مشکل شایع است که ممکن است به علت کمبود آهن یا ویتامین B12 و فولیک اسید رخ دهد. آنمی میلیون ها زن باردار را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد و خطرات قابل توجهی برای سلامت مادر و جنین به همراه دارد. اقدامات پیشگیرانه شامل تغذیه متعادل و مصرف پیشگیرانه مکمل آهن به طور قابل توجهی بروز آن را کاهش می دهد.

تشخیص سریع که از طریق معاینات روتین قبل از زایمان تسهیل می‌شود، مداخله به موقع را برای درمان کم خونی در بارداری امکان‌پذیر می‌سازد. توجه به کم خونی و روش های درمان آن، سلامت مادر و جنین را بهبود می بخشد و رشد و زندگی پویا فرزند شما را تضمین می کند. امیدواریم این مقاله به شما در کسب اطلاعات درباره علائم، عوارض و درمان کم خونی در بارداری کمک کرده باشد.